LTS : Bài dưới đây dịch
từ bài viết “ Trí tuệ : khai mở sinh mệnh thị dã đích thược thi ” trích trong
sách Chìa khóa trí tuệ , trí tuệ đích thược thi của Trương Bồi Canh. Một nhà
văn Đài Loan có nhiều tác phẩm viết về Phật giáo như: Thời đại quy về với Đức
Phật ( Hồi quy Phật đà đích thời đại ) hoặc Vạn dặm theo dấu Đức Phật ( Phật
tung vạn lý kỷ du ) , được giới nghiên cứu Trung Văn đánh giá cao. VHPG trân trọng
giới thiệu với quý độc giả .
Hôm nay, anh sẽ tặng cho em một chiếc chìa khóa. Không phải
để mở cửa. Không phải để mở máy (xe). Cũng không phải để mở két sắt. Mà là để
giúp em mở ra một cảnh giới và tầm nhìn về sinh mệnh.
Cuộc đời giống như là một quá trình không ngừng giải đề; bất
luận là tuyển trạch đề, thị phi đề, hay là vấn đáp đề, ứng dụng đề phức tạp, chỉ
cần một chút không thận trọng thì sẽ đi vào con đường lầm lạc, và hậu quả của nó
có thể là vô cùng nghiêm trọng. Nếu như trong tay em nắm chắc chiếc chìa khóa trí
tuệ, thì tất cả vấn đề khó khăn nhất ấy tự nhiên sẽ được giải quyết một cách dễ
dàng.
Nhà triết học cổ Hi-lạp Aristotélēs (384-322) nói rằng,
con người là một động vật lí tính; nhưng vốn không phải ai cũng có thể thạo
dùng lí tính để suy xét, cũng không phải ai cũng có năng lực vận dụng lí tính
và trí tuệ. Có người thì có thể gạt bỏ mọi gian nguy, vượt lên phía trước, có
người thì trái lại, ở trong chốn bình yên vẫn cứ luống cuống, lúng túng, do dự;
sự khác biệt giữa chúng, chính là ở chỗ, có hay không trí tuệ, và có thể hay
không thạo dùng trí tuệ.
Vậy trí tuệ là gì? Theo cách hiểu thông thường, cơ hồ
“thông minh” chính là trí tuệ; thực chất chỉ là hiểu được những tri thức, vốn
không phải là trí tuệ. Thông minh hẳn nhiên không phải là trí tuệ (thông minh ≠
trí tuệ); có khả năng nắm bắt tri thức một cách có hệ thống, vận dụng thông
minh tài trí một cách linh hoạt, có hiệu quả, mới là trí tuệ thực sự. Trí tuệ,
chính là sự nhìn thấu suốt chân lí vũ trụ, là thể nghiệm một cách sâu sắc về
nhân tình thế thái; nói theo truyền thống là: “hiểu rõ việc đời, thông suốt
tình người” (Động minh thế sự, luyện đạt nhân tình).
Giải thích cụ thể hơn thì là: trí tuệ chính là biết những
việc đáng được biết, làm những việc đáng phải làm. Một người có trí tuệ, thì sẽ
biết lúc nào nên nhẫn nại, lúc nào thì nên hành động; lúc cần nói thì tuôn trào
hùng biện, lúc cần trầm tĩnh thì một lời cũng không nói. Người có trí tuệ lớn,
thì quả cảm nhạy bén, gặp việc thì có khả năng quyết đoán kịp thời; lúc lâm nạn
cũng có khả năng phán đoán chính xác, và đồng thời còn có khả năng “thấy mầm biết
cây”, nhìn xa trông rộng.
Chỉ có biết trí tuệ là gì, thì không có ý nghĩa gì quá to
lớn, điều quan trọng chính là bản thân có được trí tuệ đó hay không, mới có thể
có ích cho cuộc đời, đồng thời phải biết phát huy và tạo phước lành cho quần
chúng. Trí tuệ có phải là bẩm sinh không? Đối với số cực ít là các bậc thánh
nhân và tiên tri trong lịch sử loài người mà nói, có thể là không sai, tức là
có yếu tố “thiên sinh”; nhưng đối với đại đa số phổ biến mà nói, trí tuệ cần phải
trải qua những nỗ lực không ngừng của bản thân và tích lũy kinh nghiệm mới có
thể có được.
Vậy thì, làm thế nào để có thể đạt được trí tuệ? Nghe nhiều
biết rộng, ham học lực hành, suy nghĩ cẩn trọng, đúng sai phân minh, tu tâm dưỡng
tánh, là con đường cơ bản tích lũy để đạt được trí tuệ. Một trí giả, thì có thể
lấy tất cả những bài học thể nghiệm được quy thành triết lí, lấy những thể nghiệm
nhân sinh cô kết thành trí tuệ sinh mệnh, vì vậy có khả năng nhìn xa hơn, nghĩ
sâu hơn so với những người bình thường, có tất cả những cái gọi là “hồng
quan viễn kiến” (nhìn xa trông rộng). Bởi vì, nó có khả năng “kiến vi
tri trứ” (nhìn sự vật mới xuất hiện, có thể đoán biết tương lai của nó), “động
chúc cơ tiên” (hiểu rõ những việc sẽ xảy ra), cho nên có thể khiến cho tự
thân thông đạt vô ngại, hoan hỉ tự tại.
Cho nên nói, ham tìm tòi học hỏi, không ngừng trau dồi phẩm
đức, và thạo dùng tư duy lí tính, tức đã là mở đầu cho công phu nền tảng của
trí tuệ.
Thứ ba,
ngày 11 tháng 1 năm 2011
Trường Đại học Nguyên Trí, Đài Loan
Trường Đại học Nguyên Trí, Đài Loan
Nhà văn Trương Bồi Canh - Nguyễn Phước Tâm lược
dịch
(Tạp chí VHPG. số 123)
Đăng lại tại:
http://www.davibooks.vn/content/view/243.Tri-tue:-chia-khoa-mo-ra-tam-nhin-ve-sinh-menh.html
Đăng nhận xét